We vertoeven meerdere uren per dag op social media. Gemiddeld kijken we alleen al 50 minuten per dag op Facebook. Op jaarbasis zijn dit dus heel wat uren. Je zou toch bijna denken dat er zich iets interessants afspeelt op de social media kanalen.
Tegenwoordig worden kinderen zo ongeveer met een smartphone in de hand geboren, die ze vervolgens alleen loslaten tijdens het slapen, bij toiletbezoekjes en tijdens een proefwerk op school. Toch ontdekken ook steeds meer senioren de aantrekkelijke online wereld. Van de 65+’ers is bijna de helft te vinden op social media kanalen, zoals Facebook, Instagram en Twitter, blijkt uit cijfers van het CBS. Vaak is deze doelgroep nog wel wat sceptisch en onwennig over deze sociale platformen. Want hoe kun je nu ‘sociaal doen’ achter een schermpje? Een terechte en volkomen logische vraag.
Waarom scrollen we massaal door onze tijdlijn op Facebook? En waarom delen we graag onze bezigheden met onze online vrienden? Verschillende onderzoekers vroegen zich af wat de voordelen van social media zijn en hoe ze kunnen bijdragen aan het sociale leven van mensen en nog specifieker voor ouderen. Voor ouderen kan het zeker de moeite waard zijn om social media te gebruiken. Hier zijn verschillende redenen voor en in de basis zijn deze vergelijkbaar met waarom jongeren social media gebruiken. De psycholoog Maslow (1943) ontwikkelde een piramide die aangeeft wat de behoeftes van mensen zijn. De lagere behoeftes zijn nodig om de hogere te bereiken. In de basis hebben mensen vooral lichamelijke behoeftes. Zo hebben we eten nodig om te kunnen overleven. Naarmate we hoger in de piramide komen, komen de behoefte aan veiligheid, daarna sociaal contact en liefde, dan waardering en tot slot zelfontplooiing om de hoek kijken. Wat heeft dit met social media te maken? Best veel!
Social media en eenzaamheid
Social media kunnen inspelen op verschillende behoeftes van mensen. Zo kunnen sociaal contact, het creëren van een persoonlijke identiteit, status en zelfrealisatie via social media gerealiseerd worden.1 Via social media kanalen zoals Facebook en Twitter, kun je contact houden met familie, kennissen of vrienden, maar ook met mensen die dezelfde interesses hebben als jij. Op Facebook zijn bijvoorbeeld veel verschillende groepen, of ‘communities’. Van allerlei hobbygroepen (denk aan kook-of leesclubs of postzegelverzamelaars), tot fanpagina’s: voor alles is wel een pagina of groep te vinden op Facebook. Iemand op leeftijd kan hier de vruchten van plukken. Zij hoeven bijvoorbeeld niet meer perse altijd de deur uit om contacten op te zoeken. Tijd en plaats worden overbrugd. Ouderen die nog wel mobiel zijn, kunnen een zoektocht beginnen naar leuke activiteiten bij hen in de buurt. Social media vormen daarmee een handig wapen in de strijd tegen eenzaamheid. Ouderen kunnen zich meer verbonden voelen en hebben daardoor weer meer het gevoel ‘erbij te horen’. Overigens is het ook voor ouderen mogelijk om het pad der liefde te bewandelen via sociale media. Datingapps zijn er in overvloed. Eén duimpje omhoog kan al veel (goede) gevolgen hebben.
Waardering en zelfontplooiing
Naast een poort naar sociaal contact, kunnen social media ons ook een flinke ego boost geven. Mensen zijn gevoelig voor complimenten, want we willen ons graag gewaardeerd voelen. Dit is een basisbehoefte van de mens en versterkt het zelfbeeld. Laat dit nu net een van de meest prominente kenmerken van social media kanalen zijn! Een ‘vind-ik-leuk’ op Facebook, een retweet op Twitter of een like op Instagram. In principe is dit net zoals iemand die tegen je zegt dat je er leuk uitziet of iemand die lacht om een grap die je maakte. In ons brein gebeurt hetzelfde. Het beloningssysteem wordt actief en dopamine-levels gaan omhoog. Dit stofje geeft ons een goed gevoel.
Als we nog een stapje hoger klimmen in de piramide van Maslow, komen we uit bij zelfontplooiing, of zelfrealisatie. We willen onszelf voeden met nieuwe kennis en ervaringen. Zo blijven we onszelf ontwikkelen. Via social media wordt veel informatie verspreid. Blogs, columns, onderzoeken, leerzame video’s en actualiteiten: alles komt voorbij als je door de tijdlijn aan het scrollen bent. Voor ouderen is dit een handige en laagdrempelige manier om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de huidige maatschappij. De krant lezen met een kop verse dampende koffie erbij is voor velen een ideale ochtend. Voor ouderen is dit zelfs vaak een vast onderdeel van het dagelijkse ritme. Maar, social media kunnen hierop een aanvulling zijn, door het brede aanbod aan onderwerpen. Het is een onuitputtelijke bron van kennis. Social media ontlokken vaak ook reacties. Dit stimuleert mensen om zelf ook een mening te vormen of na te denken over meningen van anderen. Dit houdt je scherp en laat je nadenken over hoe jij zelf tegen zaken aankijkt.
Kortom, voor ouderen kunnen social media een verrijking zijn. Voor ouderen die eenzaam zijn, kan dit de scherpe randjes van de eenzaamheid halen. Zelfs nieuwe hobby’s kunnen ontstaan. Misschien zit jouw oma, opa, ouder of jijzelf straks wel in een besloten Facebookgroep voor klaverjas-avonden. Daarnaast kunnen sociale media ook het gevoel van eigenwaarde opkrikken en transformeren ze jou in een kritisch denker. Maak dus een profiel op Facebook aan voor je oudtante, of installeer whatsapp voor je opa. Geef daar wel even een uitleg bij, want niet elke generatie is opgegroeid met ‘likes’, ‘shares’ en ‘timelines’.
Denken jullie dat social media een goed middel is tegen eenzaamheid bij ouderen?
1 Dainton, M., E.D. Zelley, (2011). Applying Communication Theory for Professional Life. ‘’A Practical Introduction’’ 2: 162-168
Reacties
Een reactie posten